Ұлттық гвардия еліміздің тыныштығы мен қауіпсіздігін оның тәуелсіздігінің алғашқы күнінен бастап – мемлекет тұтастығы мен Қазақстан халқының бірлігін нығайту жолында қорғайды. Ұлттық ұлан қойылған міндеттерді лайықты орындайды, адам мен азаматтың жеке және конституциялық құқықтарын абыроймен қорғайды, мемлекеттің қауіпсіздігі, қоғамдық құндылықтары, тұрақтылығы мен тыныштығы үшін жауапты болады. Әскери институт Ұлттық ұланның білікті мамандарын дайындауда маңызды рөл атқарады.
1997 жылғы 18 наурызда Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Ішкі әскерлерінің Жоғары әскери училищесін құру туралы қаулы қабылдады.
1997 жылғы 20 желтоқсанда Жауынгерлік Туды тапсырып, Қазақстан Республикасының Президенті – Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас Қолбасшысы Н. Ә. Назарбаев «Солтүстік климаттық жағдайда тәрбиеленген және оқытылған курсанттар нағыз әскери шыңдалу алады және болашақта Қазақстан Республикасы Ішкі әскерлерінің жаңа офицерлік корпусының негізін құрайды» деген үміт білдірді. Петропавл қаласында жоғары әскери училищені құру туралы шешім мемлекет үшін маңызды стратегиялық мәнге ие болды.
Әскери институттың тарихын шартты түрде 4 кезеңге бөлуге болады.
Бірінші кезең (1997-2001 жж.). Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 18 наурыздағы № 349 қаулысымен Қазақстан Республикасы Ішкі әскерлерінің Жоғары әскери училищесі құрылды. Бұл кезең оқу орнының құрылуымен және құрылуымен, білім беру процесін жүзеге асырумен, курсанттардың бірінші жинағымен, бірінші рет ант қабылдаумен тығыз байланысты. Бұл кезеңде ең бастысы, бәрі алғаш рет болды. Бірінші курсанттар, бірінші оқытушылар, бірінші бітіру курсы. Офицерлердің алғашқы түлектері Қазақстан Тәуелсіздігінің 10 жылдығымен тұспа-тұс келді.
2001 жылы жоғары оқу орнында офицерлердің біліктілігін арттыру факультеті құрылды, бүгінгі таңда Ұлттық ұланның 1997 әскери қызметшілері, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің 712 қызметкері кәсіби қайта даярлаудан өтті.
Екінші кезең (2002-2009 жж.) ел Тәуелсіздігінің екінші онжылдығына, сондай-ақ білім, ғылым және әскери құрылыс саласында жүргізіліп жатқан реформаларға байланысты. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2009 жылғы 17 наурыздағы № 346 қаулысымен Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Ішкі әскерлерінің Жоғары әскери училищесі Ішкі әскерлердің Әскери институты болып өзгертілді. Осы кезеңде жоғары оқу орнының білім беру қызметі заңнамалық актілерге сәйкес келтірілген. Бұл өсу және күш жинау уақыты; оның ішінде әскери білім беруді реформалау мен жаңғырту; инновациялық технологияларды енгізу; өзгеріп жатқан оқиғалар аясында оқу-тәрбие процесінің Қазақстан Республикасының Ішкі әскерлері мен әскери доктринасына жүктелген жаңа міндеттерге сәйкестігі.
2006 жылы Әскери институт Қазақстан Педагогикалық Ғылымдар академиясының мүшелігіне сайланды.
Үкіметаралық келісімге сәйкес 2009 жылғы қыркүйектен бастап әскери оқу орнының базасында Қырғызстан мен Тәжікстанның ішкі әскерлері үшін кадрлар даярлау жүзеге асырылуда. Сонымен қатар, біздің жоғары оқу орнының тарихында қазақ тілінде оқытатын оқу топтарының ашылуы маңызды оқиға болды.
Үшінші кезең (2010-2015 ж.ж.) Қазақстанның қазіргі заманғы әлемдік қоғамдастықтағы стратегиялық міндеттерін жүзеге асырумен, әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына енумен байланысты. Әскери институтта инновациялық технологияларды енгізуге, оқу процесін ақпараттандыруға ерекше көңіл бөлінді. 2012 жылдан бастап Әскери институтта білім берудің кредиттік жүйесі (Кредиттік технология) бойынша жүргізіледі.
2013 жылы Әскери институт ғылыми және ғылыми-техникалық қызмет субъектісі ретінде Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті есебінен аккредиттеуден өтті.
2014 жылдан бастап Қазақстан Әскери ғылым академиясының филиалы жұмыс істейді. Әскери институттың ғалымдары Қазақстанның Педагогикалық Ғылымдар Академиясының, сондай-ақ Қазақстанның Әскери ғылым академиясының профессорлары, мүше-корреспонденттері және нақты мүшелері (академиктері) болып табылады.
Ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлау жүйелі түрде жүргізіледі. Курсанттарды патриоттық тәрбиелеуге ерекше көңіл бөлінеді. Халықаралық байланыстар кеңейді.
Төртінші кезең (2016 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін) әскери институт жаңа білім беру стандартына көшті. Бұл кезең Қазақстанды жаңғыртудың үшінші кезеңінің бес негізгі басымдықтарын іске асыруға байланысты. Осы кезеңде институтта білім беру жүйесінің сапасы, кадр құрамына қойылатын талаптарды бақылау және күшейту, материалдық-техникалық қамтамасыз ету және білім беру бағдарламасының деңгейін арттыру сияқты мәселелерге басымдық беріледі.
Әскери институт «әскери іс және қауіпсіздік» мамандығы бойынша 7 мамандануды дайындау бойынша жоғары білім беру саласында білім беру қызметін жүзеге асырады.
Әскери институт өзінің қалыптасу кезеңінде 17, оның ішінде бес халықаралық шығарылымды жүзеге асырды. Әскерге 3109 офицер жіберілді, оның ішінде 252 үздік диплом алған және «Әскери жоғары оқу орнын үздік бітіргені үшін» төсбелгісі бар 45 офицер. Олардың есімдері Әскери институттың Құрмет Тақтасына енгізілген.
Қазіргі уақытта Әскери институтта жоғары кәсіби ғылыми-педагогикалық, басшы және профессорлық-оқытушылар құрамы құрылды, үлкен өмірлік және қызметтік-жауынгерлік тәжірибесі бар, жақсы материалдық-техникалық база құрылды. Ғылыми әлеует 52% құрайды.
2003, 2008 және 2013 жылдары Әскери институт Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі өткізген мемлекеттік аттестаттаудан табысты өтті. 2011 жылдың қыркүйек айында Әскери институт Қазақстан Республикасының Әскери қауіпсіздік кеңесіне кешенді тексеруден өтті, Оқу орнының білім беру және қызметтік жұмысын тексеру қорытындысы бойынша оң баға берілді.
Мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттардың, мамандықтардың оқу жоспарларының талаптарына сәйкес ұйымдастырылған оқу-тәрбие процесі курсанттардың жеке оқу жоспарлары негізінде жүзеге асырылады.
Жоғары оқу орнындағы білім құрылымын ескере отырып, Ұлттық ұланның офицерлерін даярлау ерекшеліктері Білім және ғылым саласындағы мемлекеттің нормативтік құқықтық актілерінің талаптарына сәйкес келеді, олар оқу жұмысының түрлі түрлерінің мазмұнын, арақатынасын, есебін және көлемін айқындайды.
Теориялық білімі мен практикалық дағдыларын бекіту мақсатында курсанттар қарауыл бастығы мен оның көмекшісінің міндеттерін орындай отырып, аптасына екі рет Ішкі істер органдарымен бірлесіп қоғамдық тәртіпті сақтау бойынша патрульдік-бекеттік қызметті атқарады.
Кредиттік технология бойынша әскери пәндер бойынша сағаттар саны артты, бұл практикалық іс-әрекет жоспарында оқу процесіне оң әсерін тигізді. Әскери-кәсіби дайындық сабақтары 65% құрайды. Түнгі уақытта сабақ-30% кем емес.
Бүгінгі күні жылдың кез келген уақытында және кез келген ауа райы жағдайында сабақтардың басым бөлігі оқу орталығында және әскери атыс алаңында әскери техниканы пайдалана отырып өткізіледі. Оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларында әскери бөлімшелердің далалық оқу-жаттығулары мен оқу-жаттығу атыстары, оқу-имитациялық және жауынгерлік гранаталарды лақтыру бойынша сабақтар, роталардың тактикалық оқу-жаттығулары, батальонның арнайы тактикалық оқу-жаттығулары көзделген. Оқу жағдайында жаттығу құрылғылары мен жаттығулар жүйесі пысықталады. Кәсіби және өндірістік практикаға ерекше көңіл бөлінеді.
Басымдық Беларусь Республикасы мен Ресей Федерациясы Академиясының адъюнктурасында, «Ғылым туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Шекара қызметі академиясының және Ұлттық қорғаныс университетінің магистратурасында және докторантурасында ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлауға беріледі. Қабылданған меморандум негізінде Омбы мемлекеттік педагогикалық университетімен ынтымақтастық жүргізілуде.
Жыл сайын Қырғызстан, Беларусь, Ресей Федерациясы, Қазақстан Республикасының Жоғары әскери оқу орындары мен әскери бөлімдерінің ғалымдары мен әскери мамандарының қатысуымен Халықаралық ғылыми конференциялар өткізіледі. Ресей Федерациясының Ұлттық гвардиясы әскерлерінің Новосібірк, Перми және Санкт-Петербург институттарының ғалымдары мен педагогтары белсенді қатысады.
Институттың профессорлық-оқытушылық құрамының ғылыми зерттеулерінің нәтижелері «Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланы Әскери институтының хабаршысында» жарияланады. Курсанттардың 65%-ы әскери-ғылыми қоғамның мүшелері болып табылады. Жыл сайын институт курсанттары Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің оқу орындары арасындағы үздік ғылыми жұмыс конкурсының жеңімпаздары мен жүлдегерлері болады.
Қаңтар айында Ұлттық ұлан Бас қолбасшысы генерал-лейтенант Р.Ф. Жақсылықовтың бұйрығы бойынша жыл сайын үш кезеңнен тұратын «жылдың үздік курсанты» байқауы өткізіледі, онда үздік әскери қызметшілер марапатталады. Институтта үздік оқытушыға арналған конкурстар, үздік оқу және оқу-әдістемелік әдебиеттер, үздік электрондық кітапхана мен оқу кабинетіне арналған конкурстар, сондай-ақ «оқытушылар курсанттар көзімен» сауалнамасы және басқа да көптеген іс-шаралар өткізіледі.
Білім беру процесінің бір бөлігі курсанттарды тәрбиелеу болып табылады. Жеке құраммен тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыс Қазақстан Республикасының заңнамасы мен Конституциясына құрмет сезімін тәрбиелеуге, әскери тәртіпті сақтауға, қойылған міндеттерді орындау үшін ұжымшылдық пен моральдық-психологиялық даярлықты тәрбиелеуге, оқу-тәрбие процесін жетілдіруге бағытталған. Оқытудың барлық кезеңдерінде оқу қызметі тәрбиенің кешенді жоспары негізінде жүзеге асырылатын Әскери институт курсанттарын тәрбиелеу процесімен тығыз байланыста болады. Қазақстандық патриотизмді тәрбиелеу, ұлттық идеяны сақтау, мемлекетке, қоғамға және жеке тұлғаға қарсы қылмыстарға, сондай-ақ басқа да құқық бұзушылықтарға жол бермеу, қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша міндеттерді орындауға үнемі дайын болу басты сәттер болып табылады.
Болашақ офицерлерді тәрбиелеудегі басты бағыт Ұлттық ұлан үшін мақтаныш сезімін тәрбиелеу, оның қызметтік-жауынгерлік дәстүрлерін жалғастыруға ұмтылу болып табылады. Астана қаласындағы шерулерге қатыса отырып, әскери институттың офицерлері мен курсанттары саптық дайындық шеберлігін және жоғары деңгейде ұйымдастырылғанын көрсетті. Әскери институтта әскери-қоғамдық ұйымдар, клуб және мұражай жұмыс істейді, үйірмелер мен спорттық секциялар жұмыс істейді. Жоғары оқу орнында әртүрлі спорт түрлерінен Әлем, Еуропа, Азия, Қазақстан, Қарулы Күштер мен Ұлттық ұланның чемпиондары білім алуда.
Біздің қызметіміздің нәтижесі біздің түлектерімізде көрінеді. Бүгінгі таңда біздің түлектер тек Ұлттық ұлан қатарында ғана емес, сондай-ақ Қазақстан Республикасының басқа да әскерлері мен әскери құрылымдарында қызмет-жауынгерлік қызметін атқарады.
960 түлек роталар-батальон-сөрелерде жүктелген лауазымдық міндеттерін атқарады.
41 түлек Ұлттық ұланның Бас қолбасшылығында қызмет етеді, 70-і өңірлік қолбасшылықтар басқармасында қызмет етеді, оның 4-і қолбасшының орынбасарлары болып табылады. 18 түлек Әскери институтта оқытушылық қызметпен айналысады.
438 түлек әскери бөлімдердің құрылымы мен басқармасында жұмыс істейді, олардың ішінде: бөлім командирлері – 9, батальон командирлері – 37, бөлім командирлерінің орынбасарлары – 89, роталар командирлері — 176, оның ішінде 12 – ерекше мақсаттағы арнайы бөлімшелерде.
Арнайы бөлімшелердің 54 әскери қызметшілерінің 15-інде күрен береттері бар. 18 офицердің жауынгерлік тәжірибесі бар. 2 мемлекеттік наградалармен марапатталды, 37-кезекті әскери атақтар мерзімінен бұрын берілді, 36 — академияны, әскери университеттерді бітірді, 21 – і оқудан өтуде, оның ішінде 1- і – Бас штаб академиясында.
Әскери институтта оқыту мен дамыту деңгейін арттыру үшін оқу-материалдық және техникалық базаны одан әрі жетілдіруді жүйелі және жоспарлы түрде жүргізу қажет. Осыған байланысты оқу-тәрбие процесін жақсарту және Ұлттық ұланның жоғары білікті офицерлерін даярлау мақсатында әскери институтта 2017-2020 жылдарға арналған жоспар әзірленді.. Осы бағдарламаның мақсаттарына қол жеткізу және міндеттерін шешу үшін мынадай бағыттарға назар аудару қажет: ұйымдық-штаттық құрылым мен институттың жинақталуын жүргізуді жеделдету; оқу-тәрбие процесін ғылыми және әдістемелік қамтамасыз етуді жандандыру; басшы және профессорлық-оқытушылар құрамын қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру; оқу процесін ақпараттандыру және компьютерлендіру жөніндегі жұмысты жалғастыру; профессорлық-оқытушылық құрамның қызметін қолдау және ынталандыру; институттың оқу-материалдық базасын одан әрі дамыту.
Осыған байланысты әскери кадрларды даярлау кезінде Қазақстан Республикасының үш басым талаптары есепке алынады: Ұлттық ұланға жоғары адамгершілік, отаншылдыққа бағытталған, қызметтік-жауынгерлік міндеттерді орындауға дайын, бәсекеге қабілетті офицерлер қажет. Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының Әскери институты еліміздің ең беделді әскери оқу орындарының бірі болып табылады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланы Әскери институтының бастығы полковник АБСЕЛЕМОВ Серікхан